Konvansiyonel IVF

Konvansiyonel IVF (in vitro fertilizasyon/klasik tüp bebek işlemi)’de izlenecek yol

1. İlaçlı ön tedavi

Konvansiyonel IVF’de, ilaçlı bir ön tedavi ile, yumurta hücrelerinin sayısının nispeten arttırılması sağlanır. Normalde bu işlem için deri altına günde 150 – 225 I.E. FSH (Gonal-F veya Puregon) ya da FSH/LH karışımı (Menogon) enjekte edilir. Erken ovülasyonun olmasını önlemek için uyarma protokolüne bağlı olarak, ek olarak farklı ilaçlara da gereksinim duyulur (Synarela Spray, Zoladex, Enantone, Dekapeptyl).

Yeterince folikül (yumurta kesesi) büyüdükten sonra, yumurta hücresinin olgunlaşma fazını tamamlayabilmesi için bayan hastaya “ovülasyon aşısı“ (Brevactid, Pregnesin, Ovitrelle) verilir. Bu aşamadan itibaren yumurta hücreleri elde edilebilir.

2. Yumurta hücrelerinin alınması

Ultrason denetiminde vajinal folikül ponksiyonu, normalde HCG iğnesi vurulduktan 32 ila 36 saat sonra, kısa süreli anesteziyle yapılır.

Bu işlemde, ultrason başlığındaki bir kılavuz kolunun içinde bulunan bir ponksiyon iğnesi vajinaya sokulur. Yumurtalık sadece birkaç milimetre uzağındadır. İğne, vajina duvarından geçerek direkt ayrık foliküllere varıncaya kadar batırılır. Sıvı aspire edilir ve içinde yumurta hücresinin olup olmadığını öğrenebilmek üzere sıvı hemen biyologlara gönderilir.

3. Döllenme

Yumurta hücreleri, laboratuvarda besin çözeltisine koyulur ve yaklaşık 50-100,00 tane çok aktif spermle örtülür. Çanaklar, geceden inkübatöre inkübe olmaya (kültür geliştirmesi için) bırakılır.

19-21 saat sonra, kaç adet yumurta hücresinin çekirdek öncesi faza (PN fazı – pronükleus faza) ulaştığı saptandıktan sonra, PN fazı hücrelerinden (en azından Almanya’da) hangilerinin (en fazla 3 olmak suretiyle) döllenme işleminde kullanılacağı seçilmelidir. Her pronükleusta yumurta hücrelerinden ve spermlerden gelen kromozomlar bulunur.

Sperm verildikten sonraki 2. veya 3. günde, bir veya birden çok embriyo geliştiğinde, emriyo veya embriyolar rahim boşluğuna transfer edilir. Bir veya birden fazla blastokist oluştuysa, 5. günde de transfer yapılabilir ve bu uygulamada mantıklıdır.

Diğer bilgiler, Blastokist transferi bölümümüzdedir.

4. Embriyo transferi

Sperm alınmasının 2., 3. veya 5. gününde, embriyo transferi yapılır. Gerektiğinde ultrason gözetiminde yapılacak bu transfer sırasında, hastanın canını yakmadan bir kateter rahim boşluğuna sokulur. Embriyo veya embriyolar, buraya dikkatle bırakılırlar.

Bu transferin hazırlanması aşamasında, kadın, rahim rahim kaslarını gevşeten ilaçlar kullanabilir. İzleyen 14 gün, kadına progesteron (sarı cisim hormonu: Crinone® jeli, Utrogest®) verilerek, kadının mukoza oranının embriyonun implantasyonu (rahim içine ekilmesi) için optimum olması sağlanır.

Embriyo transferinden sonraki sürede heyecanlanmamanız ve çok fazla hareket etmemeniz gerekir. Aynı şekilde, kan dolaşımınızı arttıran sportif aktivitelerden kaçınmanız ve sıcaklığı yüksek olan ortamlarda (sauna, sıcak su banyoları) bulunmamanız gerekmektedir. Bunun dışında, özel bir tavsiyemiz yok. Hatta cinsel ilişki bile pozitif etki eder.

Döllenmeden 12 ila 14 gün sonra idrar ve kan alınarak yapılan testler sonucunda, kadının gebe kalıp kalmadığı belirlenir.

Bu yöntemin bir avantajı, bu yöntemde geriye, genelde “yeterli sayıda“ (kısmen) döllenmiş yumurta hücrelerinin kalmasıdır. Bunlar da sonraki „donma sikluslarında“ kullanılabilir. Yine de daha yeni araştırmalar, elde edilen folikül (yumurta keseciği) sayısı az olduğunda, “iyi“ yumurta hücrelerinin daha yüksek yüzdede çıktığını göstermiştir. Bu, (konvansiyonel olarak yapılan IVF’de) dondurulmuş hücrelerde gelişebilir hücrelere daha az sıklıkla rastlandığı anlamına gelmektedir.

IVF’nin riskleri/komplikasyonları:

• OHSS (Over hiperstimülasyon sendromu)
• Organ yaralanması
• Çoklu gebelik
• Dış gebelik (ektopik gebelik)

NC-IVF ve Mini-IVF‚ de, OHSS olmaz.

OHSS (Over Hiper Stimülasyon Sendromu) Yumurtalığın çok fazla uyarılması

İn-vitro fertilizasyon (tüp bebek) ve intra sitoplazmik sperm enjeksiyonu (mikroenjeksiyon) çerçevesinde yapılan ön tedavide olduğu gibi yumurtalığın hormonla her uyarılması, yumurtalığın aşırı uyarılması riski taşır. Uyarı dozu ne kadar arttırılırsa, aşırı uyarma riski de o kadar yüksek olur. Özellikle, PCO (Polikistik over) sendromlu kadınların uyarılmasında bu risk daha fazladır.

IVF’de over hiperstimülasyonunda, birden çok yumurta hücresi olgunlaştırılarak, embriyo transferi için yeterli sayıda embriyonun alınması şansı arttırılır. Normalde gün için seçilen standart 150-225 I.E. dozundaki FSH ile 10-15 folikülün büyütülmesi amaçlanır. Ama özellikle ilk stimülasyonun yapıldığı siklusta, kadının aldığı hormonlara karşı nasıl bir reaksiyon vereceği hakkında bir öngörümüz bulunmamaktadır. Kadın hormonlara olumsuz bir tepki verdiği takdirde, bu durum OHSS ile sonuçlanabilir. OHSS’de, genelde 20-25 folikül büyür. Bu foliküller, sadece büyüklükleri oranında basınç yaparlar. Sadece, olgun bir folikülün çapının 2 cm. olduğunu gözünüzün önüne getirirseniz bunu daha iyi anlayabilirsiniz. Başka bir problem de, folikülün östrojen salgılamasıyla ortaya çıkar. Kan seviyesi ne kadar fazla olursa, damar duvarlarında o kadar büyük bir değişme olur ve bu, nispeten aşırı sıvı akışına (kan bölgesinden, mide bölgesine) neden olur. Bu akışın sonucunda, vücut, basınçtan rahatsızlık duyar. Bu biriken sıvı (assit) o kadar aşırı olur ki, kişi kendini hasta hissetmeye başlar ve damar içerisindeki kanın yoğunluğu arttığından tromboz riski doğar. Toplanan sıvı berlirgin bir biçimde arttığında, semptomların hızlı bir şekilde düzeltilmesi için sıvı transvajinal (folikül ponksiyonunda olduğu gibi vajinadan) veya perkütan (ciltten) yollardan çekilerek alınır. Ne yazık ki, damar duvarları geçirgenliğini korumaya devam ettiği için, bu işlemin genellikle birkaç gün boyunca defalarca tekrarlanması gerekir.

Ağır vakalarda, yoğun bir tıbbi destek alınması gerekebilir.

Folikül ponksiyonu- Yumurta hücresinin alınması

Folikül ponksiyonu, transvajinal ultrason altında, anesteziyle veya anestezissiz olarak yapılır. Lokal anestezi yapılması da mümkündür, ama bu zahmetsiz bir işlem değildir.

Ponksiyonda, ultrason probuna sokulan kılavuz çubuğun içerisinden uzun bir iğne sokulur. İğnenin hareketi monitörden izlenir ve vajina duvarından (2-3 mm), sıvısında yumurta hücreleri bulunan foliküle direkt sokulur. Yumurtalık yanlış yerleşmişse ya da başka tip bir teknik problem olduğunda, barsağın, kan damarlarının veya mesanenin yaralanması ihtimali vardır.

İşlemler vajinadan girilerek yapıldığı için, lokal bir dezenfeksiyon sağlanmış olsa bile, temel bir enfeksiyon riski doğar.

Çoklu gebelik riski

Almanya’da gebelik yüzdelerinin % 30’u ila 35’inin başarıyla sağlanabilmesi için, ortalama en az 2 embriyo transferinin yapılması gerekir. Çoklu gebeliklerin Almanya’daki yüzde oranı yaklaşık olarak % 20-25’lerdedir, üçüz gebeliklerin oranı % 4’lere çıkmaktadır. Gebelik komplikasyonlarını arttırmak problemlidir.-Erken doğum ve bunun sonucu ortaya çıkan problemler.

Yıllardır istemeden oluşan çoklu gebelik, üreme tıbbında bir hata olarak görülmektedir. Bu riski azaltmanın farklı yolları vardır. Ama, bu yolların büyük bir kısmı Almanya’da yasaktır. Çok daha liberal yasalarla yönetilen ülkelerde, bu tip hamilelik yüzdeleri sadece bir tane “yüksek kaliteli“ embriyonun transferinden sonra elde edilmektedir.

SET (single embryo transfer) yasalar liberalse ve IVF laboratuvarının bu konuda becerisi varsa, çoklu gebeliği önlemek için optimal bir yöntemdir.

EU Ektopik gebelik (dış gebelik)

Embriyolar, birkaç gün boyunca, rahim boşluğunda oradan oraya hareket ettiği için, IVF de dış gebelikle sonuçlanabilir (kas kasılmalarına bağlı olarak). Yani tüm embriyoların % 4 kadarı, fallop tüpüne kadar gidip orada kalıp komplikasyonlu dış gebeliğe yol açabilirler. Bu tanı konulduktan sonraki herhangi bir zamanda medikal veya cerrahi olarak tedavi edilebilir. Hastalar sadece erken teşhisle hayati tehlikesi olan komplikasyonlardan korunabilir.

— Şematik anlatımlar: © Professor Herrero, Barcelona